Maryam Hassouni rekent af met giftige filmindustrie

’Wat de fak’ is volgens de 37-jarige schrijfster geen wraakroman. Met het boek wil ze vooral begrijpen waarom ze zo vaak over haar eigen grenzen is gegaan. Het boek begint met een getuigenis over een aanranding door een regisseur op haar 19e. "Tijdens een repetitie voor een toneelstuk, door een man die ouder was dan mijn vader. Mijn agent heeft dat aangekaart bij het productiehuis, wat ertoe leidde dat ik uit de productie werd gezet en niet uitbetaald kreeg voor het werk dat ik al had verricht. Bovendien kwam ik op een zwarte lijst terecht. Wat ik op mijn 19e leerde, was dat als je wil groeien in de filmindustrie, je moet zwijgen. Wat de fak gaat over hoe de industrie misstanden op allerlei slinkse wijzen in de doofpot stopt. Hoe de industrie mensen die aan de bel trekken op weg naar de uitgang begeleidt. De film- en televisie-industrie is in mijn ogen fout en corrupt. Als je je mond opentrekt, trek je aan het kortste eind", vertelt Hassouni aan De Telegraaf.

Lees ook: Actrice Maryam Hassouni schrijft onthullend boek over tv- en filmindustrie

Hassouni kiest ervoor om in haar boek geen namen te noemen van de mensen die over de schreef zijn gegaan. "In de berichtgeving over machtsmisbruik en seksueel grensoverschrijdend gedrag staan vaak de daders centraal. Ik heb er juist voor gekozen de vrouw uit de anonimiteit te halen en de focus op haar verhaal te leggen, legt ze uit. Van een aantal daders is de identiteit wel makkelijk te achterhalen. "Iedereen is vrij om op zoek te gaan naar wie is wie? Maar dat is niet interessant. Het gaat om het verhaal van de vrouw, mijn verhaal. Dat verhaal heb ik geschreven aan de hand van herinneringen, maar ook documenten, appjes, mails, die ik allemaal heb bewaard al die tijd en gebruikt. Daardoor kwam ik erachter dat mijn geschiedenis veel pijnlijker was dan ik dacht. Ik heb met veel schaamte teruggekeken toen ik dat teruglas. Bijvoorbeeld: waarom ben ik meegegaan met een regisseur naar Italië toen hij daarop aandrong, terwijl ik niet wilde? Waarom heb ik, terwijl ik niet wilde, door aandringen van anderen toch die serie gedaan die me uiteindelijk opbrak? Constant dingen tegen mijn zin in."

"Iemand als Dick, een bekende regisseur, is nou eenmaal de baas" legt ze uit. "Ik leefde destijds met het idee dat ik afhankelijk was van hem. Als hij niet blij is met mij, cast hij iemand anders in de hoofdrol. Je weet dat het niet normaal is als hij je eindeloos belt of manipuleert om in Italië aan een film te werken en je dan probeert het bed in te krijgen. Maar je staat er alleen voor. Iedereen weet dat er veel niet koosjer is en tegelijkertijd kijkt iedereen weg. Je moet zelf leren omgaan met dit structurele geweld binnen de industrie. Het gaat om mensen die misbruik maken van hun machtspositie. Vrouwen zijn er ook onderdeel van. Je denkt: een vrouw begrijpt mij wel, maar zij zitten ook gevangen in datzelfde giftige systeem en zeggen dingen als: even doorbijten, zo gaat het nou eenmaal."

In haar boek vertelt de actrice ook over racistische stereotyperingen en opmerkingen waar ze meermaals mee geconfronteerd werd. "Toen ik in 2006 een Emmy won voor beste actrice als eerste Nederlander en Marokkaan, kreeg ik van iemand bij de publieke omroep te horen dat ik die prijs niet had gewonnen omdat ik een goede actrice was, maar omdat ik Marokkaans ben en die zijn op dit moment ’hot’. Ook bij dit soort opmerkingen leer je te zwijgen, als je daar iets van zegt, ben je ongezellig, kan je niet tegen kritiek of ben je overgevoelig, en wordt het alleen maar erger". Ze moest ook vaak stereotyperende rollen spelen waarin ze zichzelf niet herkende. "Er zijn drie categorieën qua rollen als je een Marokkaanse achtergrond hebt: je zit in een verhaallijn met betrekking tot terrorisme, iets met criminelen of je bent slachtoffer van je barbaarse zandbakcultuur: boze broer, boze vader, schande, schaamte. ’Ik slacht je als een offerschaap!’. Haha. Of een combinatie van alle drie. Ik weet niet hoe vaak ik in een film ben uitgehuwelijkt en broertjes had die mij het leven zuur maakten. Dat is in Nederland het idee van diversiteit." Volgens haar speelt dit vandaag nog steeds.

Lees ook: Maryam Hassouni binnenkort in nieuwe film

Toen ze nog één keer een grote rol in een tv-serie aannam liep dat ’fataal’ af. Ze werd gepest en seksueel geïntimideerd door haar tegenspeler ’Henk’. Hij sloeg haar meermaals op set tijdens een scène op haar kont en stuurde haar brute seksvideo’s toe. Maar hiermee werd niets gedaan. "Wederom was het: je moet ermee dealen, je moet het negeren. Hij is nou eenmaal zo. Dus ik werd gedwongen om me aan te passen aan alle misstanden en het grensoverschrijdende gedrag. Tot het voor mij onmogelijk werd nog langer mijn werk te doen en ik genoodzaakt was eruit te stappen. Vervolgens werd door de omroep een zogenaamd onafhankelijk onderzoek ingesteld dat van geen kant deugde. In plaats van de misstanden te onderzoeken werd dit onderzoek gebruikt om karaktermoord op mij te plegen. Het was een smaadschrift." Inmiddels acteert Hassouni nog zelden. Ze houdt zich bezig met projecten om bepaalde makers te steunen of omdat het makkelijk geld verdienen is. Daarnaast richt ze op het schrijverschap. "Waar de filmindustrie mij monddood maakt, stimuleert de uitgeverij mij juist om te spreken. Ik ben nu niet meer bang voor een zwarte lijst. Ik ben blij toe", zegt Hassouni. "Mij niet meer bellen, alstublieft!"