De plaag die Marokko teistert

Volgens Bernoussi is corruptie al jaren endemisch in Marokko en raakt het alle sectoren. Hij baseert zich op de corruptieperceptie-indices van Transparency International en recente onderzoeken van de Nationale Instantie voor Integriteit, Preventie en Bestrijding van Corruptie (INPPLC). Uit een onderzoek van de INPPLC in 2022 blijkt dat de gezondheidssector het zwaarst getroffen is, gevolgd door politieke partijen, de overheid, het parlement en vakbonden.

Lees ook: Corruptie: Marokko verliest miljarden!

Het onderzoek toont aan dat corruptie wijdverbreid is bij aanwervingen, benoemingen en carrièreontwikkeling in de publieke sector, maar ook bij sociale steun, het verlenen van vergunningen, vrijstellingen en uitzonderlijke toestemmingen. Het treft één op de vier burgers. Bernoussi stelt dat de meest getroffen sectoren de gendarmerie, het transportwezen, de politie, de gezondheidszorg in de publieke sector, de justitie, de stedenbouw, huisvesting en de vastgoedsector in de private sector zijn, evenals de lokale bestuurders. Uit een enquête onder bedrijfsleiders blijkt dat 68% van hen corruptie als wijdverbreid of zeer wijdverbreid beschouwt in Marokko.

Corruptie kost Marokko naar schatting tussen de 3 en 5% van het bbp, bijna 50 miljard dirham. Dit leidt tot een verslechtering van de kwaliteit van sociale diensten zoals de volksgezondheid en het onderwijs, volgens de Wereldbank. In december 2015 werd een nationale strategie ter bestrijding van corruptie officieel aangenomen. Tien jaar later is deze strategie echter grotendeels "bevroren" door gebrek aan politieke wil tot implementatie, aldus Bernoussi. De nationale commissie die de implementatie ervan zou moeten volgen, kwam in acht jaar tijd slechts twee keer bijeen, terwijl het oprichtingsdecreet minstens twee bijeenkomsten per jaar voorschreef.

De evaluatie van de implementatie ervan door de INPPLC is in haar rapporten van 2022 en 2023 gemengd. "2018 was wel het jaar van de afkondiging van wet 31-13 op de toegang tot informatie. Dit is een implementatie van artikel 27 van de grondwet dat dit recht stipuleerde. Helaas bevat deze wet verschillende uitzonderingen die de beperkingen ervan in zeven jaar tijd hebben aangetoond", legt hij uit. De afkondiging van deze wet zorgde voor een sprong voor Marokko in de corruptieperceptie-index in 2018: Marokko kreeg een score van 43/100 en werd 73ste van de 180 landen. "Maar het bevriezen van de strategie heeft niet nagelaten Marokko jaarlijks te doen dalen in de corruptieperceptie-index", merkt het hoofd van Transparency Maroc op, en preciseert dat het koninkrijk in 2023 een score van 38/100 behaalde en zakte naar de 97e plaats op wereldschaal, een jaarlijkse daling van 1 punt en 5 plaatsen in de wereldranglijst.

Lees ook: Corruptie teistert Marokko: nieuwe schandalen onthuld

De strijd tegen corruptie wordt belemmerd door grote weerstand, zowel binnen de staat als in de hele samenleving, en vooral in de economische sector. "Het verzet binnen de staat uit zich in het gebrek aan samenhang tussen de acties van de verschillende departementen, met name tussen de regering en de controle-instanties en goed bestuur. De rapporten van deze laatste worden ofwel genegeerd, ofwel betwist en afgekraakt: Raad van de Mededinging, INPPLC, Rekenkamer...", legt Bernoussi verder uit. Terwijl de burger alleen maar hoopt zijn legitieme rechten te genieten en toegang te krijgen tot kwaliteitsvolle openbare diensten in goede omstandigheden, zonder gedwongen te worden deze op een ’informele’ manier te ’veel te betalen’.