De vergeten brug tussen Marokko en Spanje

Dit fenomeen, dat zich afspeelde tussen 5,97 en 5,33 miljoen jaar voor Christus, aan het einde van het Mioceen tijdperk, werd veroorzaakt door verschuivingen van tektonische platen. De sluiting van de zeestraat verminderde de wateruitwisseling tussen de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan, wat leidde tot een sterke toename van het zoutgehalte in de Middellandse Zee. Deze periode staat bekend als de ’Messiniaanse zoutcrisis’, genoemd naar de Italiaanse stad Messina.

Lees ook: Marokko onthult 515 miljoen jaar oude "onderwater-Pompeï"

"De bodem van de Middellandse Zee werd bedekt met een zoutlaag van 2 tot 3 kilometer dik", zegt Giovanni Aloisi, geochemicus en directeur van het onderzoek. "Deze zoutlaag had een volume van een miljoen kubieke kilometer."

De daling van de zeespiegel is al langer onderwerp van discussie onder wetenschappers. "Sommige theorieën stelden dat het waterpeil nauwelijks was gedaald, terwijl anderen beweerden dat de zee bijna volledig was opgedroogd", aldus Aloisi. Analyse van chloorisotopen in de zoutlaag toont aan dat de crisis in twee fasen verliep.

In de eerste fase, die ongeveer 35.000 jaar duurde, was de Middellandse Zee nog gevuld met water. "Maar de vernauwing van de zeestraat bemoeilijkte de uitstroom van zout water naar de Atlantische Oceaan", legt Aloisi uit. Hierdoor hoopte zout zich op in het oostelijke deel van de Middellandse Zee.

Tijdens de tweede fase, die zo’n 10.000 jaar duurde, sloot de zeestraat zich volledig af. "De Middellandse Zee werd afgesloten van de Atlantische Oceaan en de wateruitwisseling stopte", zegt Aloisi. De toenemende zoutconcentratie leidde tot verdamping en een daling van het waterpeil met 70%. Deze situatie duurde voort tot de Straat van Gibraltar weer openging.

De crisis had grote gevolgen voor het landschap en de biodiversiteit van de Middellandse Zee. "Alleen micro-organismen kunnen overleven bij zo’n hoog zoutgehalte", merkt Aloisi op. Door de droogte zou zelfs een landbrug zijn ontstaan tussen Afrika en Europa, waardoor zoogdieren zoals geiten, knaagdieren en konijnen de Balearen konden bereiken, zo blijkt uit eerdere studies.

Lees ook: Oudste landbouwsite van de prehistorie ontdekt in Marokko

De daling van de zeespiegel beïnvloedde ook de luchtcirculatie boven het Middellandse Zeegebied en leidde tot meer vulkanische activiteit in de regio. "70% van het watervolume van de Middellandse Zee is een enorme hoeveelheid water die druk uitoefent op de aardkorst", aldus Aloisi.